Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (Hagb) Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması Ceza Muhakemesi Kanunun 231. Maddesinde düzenlenmiş olup; belirli şartlar altında sanığa verilen cezanın hukuki bir sonuç doğurmamasını ifade eden bir karardır. Yani açıklanması geri bırakılan hüküm hiç verilmemiş gibidir, hukuki veya cezai olarak bir sonuç doğurmaz. Ancak bu sonuç doğurmama durumu da bazı şartlara tabi tutulmuştur, sınırsız değildir.
HAGB Kararı Nedir?
Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması
Madde 231 –
(1) Duruşma sonunda, 232 nci maddede belirtilen esaslara göre duruşma tutanağına geçirilen hüküm fıkrası okunarak gerekçesi ana çizgileriyle anlatılır.
(2) Hazır bulunan sanığa ayrıca başvurabileceği kanun yolları, mercii ve süresi bildirilir.
(3) Beraat eden sanığa, tazminat isteyebileceği bir hâl varsa bu da bildirilir.
(4) Hüküm fıkrası herkes tarafından ayakta dinlenir.
(5) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl(2) veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.
(6) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması, b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir. (Ek cümle: 22/7/2010 – 6008/7 md.) Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.
Hagb Kararı Sonrası Denetim Süresi
(7) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.
(8) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. (Ek cümle: 18/6/2014- 6545/72 md.) Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;
- a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
- b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesiyle birlikte yetişkinler için 5 yıl, 18 yaşından küçükler için 3 yıl süreyle denetim süresi başlar.
Sanık bu süre içinde kasten işlenen suçlardan birini işlemezse ve mahkemece belirlenen diğer yükümlülüklere aykırı davranmazsa açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kalkar ve düşme kararı verilir.
Hagb Kararına Uyulmaması Nedir?
(9) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Altıncı fıkranın (c) bendinde belirtilen koşulu derhal yerine getiremediği takdirde; sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
(10) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.)Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.
(11) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.
(12) (Ek: 6/12/2006-5560/23 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına
itiraz edilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilebilmesi İçin Gerekli Şartlar
1-Bazı suçlar için HAGB kararı verilemeyeceği düzenlenmiş olup, bu suçlar sebebiyle verilen hükümlerin açıklanması geri bırakılamaz. Bu suçlara örnek olarak karşılıksız çek keşide etme suçu verilebilir.
2-Hükmedilen ceza adli para cezası ya da hapis cezası olmalıdır. Eğer hapis cezasına hükmedilmiş ise sonuç ceza iki yıl veya daha az süreli hapis cezası olmalıdır. Hapis cezası adli para cezasına çevrilmiş ise HAGB kararı verilemez. Doğrudan adli para cezasına hükmedildiği durumlarda HAGB kararı verilebilir.
3-Sanığın daha önce kasten işlenen bir suçtan dolayı kesinleşmiş mahkumiyetinin olmaması gerekir. Taksirle işlenen bir suçtan verilen mahkumiyet HAGB kararı verilmesine engel teşkil etmez.
4-İşlenen suç sebebiyle mağdurun veya kamunun bir zararı söz konusu ise bu zararın giderilmesi gerekir.
5-Yargılamayı yapan mahkemede sanığın tekrar suç işlemeyeceğine yönelik bir kanaat oluşması gerekir.
6-Sanığın hükmün açıklamasının geri bırakılması kararı verilmesini açıkça reddetmemiş olması gerekir.
HAGB Kaararına Uyulmaması Nedeniyle Açılış Kararı Nedir?
Sanık belirlenen bu süre içinde kasten işlenen suçlardan birini işler ve bu suçtan dolayı mahkum olup mahkumiyet kararı kesinleşirse ya da mahkemece belirlenen yükümlülüklere aykırı davranırsa; açıklanması geri bırakılan hüküm açıklanır ve infaz edilir.
Hagb Kararına Karşı Kanun Yolu
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı istinaf ya da temyiz kanun yoluna başvurulamaz ancak itiraz kanun yoluna başvurulabilir. İtiraz süresi 7 gündür.
Konuya ilişkin soru ve sorunlarınızın çözümü için Kocaeli’de bulunan avukatlık büromuza başvurabilirsiniz. Ceza Hukuku Alanında uzman Kocaeli Ceza Avukatı mız ile görüşebilirsiniz.
Not: Sıkça okunan HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ (TCK M.51) ve Trafikte Yapılan Alkol Testine İtiraz başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.