Vesayet Nedir? İdari Vesayet Nedir?
Vesayet nedir, vesayet ilişkisi nasıl kurulur, ne kadar süreyle devam eder, adına vesayet kararı verilen kişi ne yapmalıdır gibi soruları ve daha fazlasının cevaplarını bu yazımızda bulacaksınız. Vesayet kelimesinin anlamını Türk Dil Kurumu “vasilik” olarak açıklamıştır. Hukuk dilinde vesayet ne demek olduğuna gelirsek; çeşitli sebeplerle malvarlığına ilişkin menfaatlerini koruyamayan kişilerin menfaatlerinin korunması amacıyla getirilmiş olan hukuki kurumdur. Türk Medeni Kanunun üçüncü kısmında 396 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Özel hukuk kısmında düzenlenen vesayet kurumunun haricinde bir de idari vesayet bulunmaktadır. Bunlar kesinlikle birbirine karıştırılmaması gerekmektedir o yüzden gelin birlikte idari vesayete ilişkin bilgileri inceleyelim.
İdari Vesayet Nedir?
İdari vesayet nedir, sorusunun cevabı Medeni Kanunda düzenlenen vesayet ilişkisi ile karıştırılmaması açısından çok önemlidir. Normal bir vesayet veya vasilik ilişkisi ile ilgisi bulunmamaktadır. İdarede denetimi, üstün astı denetlemesi anlamına gelmektedir. Özellikle yerel yönetimlerin merkezi otorite tarafından denetlenmesi olarak adlandırılmaktadır. Yalnızca merkezi otoritenin yerel yönetimleri denetlemesi değil, idare hukuku ve anayasal kurallar çerçevesinde üstün astı denetlemesi de idari vesayet ilişkisi olarak adlandırılmaktadır.
Vesayet Davası
Medeni Kanunun 404 ve devamı maddelerinde vesayet davası açılmasını gerektiren haller şu şekilde sıralanıp açıklanmıştır:
1-Küçüklük: “Velâyet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır. Görevlerini yaparlarken vesayeti gerektiren böyle bir hâlin varlığını öğrenen nüfus memurları, idarî makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.”
2-Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı Nedeniyle Kısıtlanma: “Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır”
3-Savurganlık, Alkol Veya Uyuşturucu Madde Bağımlılığı, Kötü Yaşama Tarzı, Kötü Yönetim Nedeniyle Kısıtlanma: “Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu Madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanır.”
4-Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza Nedeniyle Kısıtlanma: “Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür.”
5-İstek Üzerine Kısıtlanma: “Yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.”
Vesayet Hakkı Nedir?
Yukarıda vesayet altına alınması gereken hususlarda sayılanlardan birisinin varlığı halinde herkes vesayet altına alınma hakkına sahiptir. Bu hakkın kullanılması kimse tarafından kısıtlanamayacaktır. Hatta çoğu zaman tarafların vesayet hakkı için başvurması yerine başka bir mahkeme veya idari makam durumu fark etmesi halinde gerekli işlemler için mahkemeye ihbarda bulunmaktadır.
Vesayet Yetkisi Nedir?
Kanuna göre vasi; vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukukî işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür. Dolayısıyla kanunun malvarlığını korumak amacıyla atadığı vasinin yetkileri, vesayet ilişkisi kurulan kişinin menfaatlerini korumaya yönelik olacaktır. Zaten vasi, mahkeme tarafından düzenli aralıklara denetlenecek ve değeri yüksek malvarlığı, taşınır, taşınmaz malvarlıkları üzerinde tasarruf yetkisi için ayrıca bir inceleme yürütecektir. Anlaşılacağı üzere vasi atanan kişi vasi kararı sonrası tüm yetkilere sahip kişi konumunda değildir.
Vesayet Makamı Nedir?
Vesayet makamı, vesayete ilişkin kararı veren mahkemedir. Yani Sulh Hukuk mahkemeleridir. Vesayet makamı vesayete ilişkin kararı veren ve karar sonrası atanan vasiyi düzenli aralıklarla denetleyen, önemli malvarlıkları için tekrardan başvurulması gereken makamdır. Tüm kontroller ve izinler vesayet ilişkisine ilişkin kararı veren mahkeme tarafından denetlenecektir. Vesayet ilişkisinin sonlanmasına ilişkin kararı da vesayet makamı verecektir.
Askeri Vesayet Nedir?
Askeri denetim olarak adlandırılabilir. Askerlerin veya askeriyenin bir elinin, anayasa hükümlerinin uygulanması için siyasilerin üzerinde durmasıdır. Bu somut bir el ve somut bir müdahale değildir. Daha çok derin devlette veya kapalı kapılar ardında olan denetimlerdir. Genellikle siyasilerin kullandığı, iktidarların pek hoşnut olmadığı bir durumdur. Yukarıda anlatmış olduğumuz Medeni Kanunumuzda düzenlenen vesayet ilişkisi veya idari vesayetle herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır.
Kocaeli’de Vesayet İlişkisi
Vesayetin hükümlerine, sona ermesine, vasinin görev ve sorumluluklarına ve diğer hususlara ilişkin Medeni Kanunumuzda birçok ayrıntılı düzenleme yapılmış olup detaylı bilgi için mevzuat metninin incelenmesini tavsiye ederiz. Bu konuda dilekçe örneği için Vasi Atanması Dilekçe Örneği başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca vesayet davalarına ilişkin tüm hukuki sorunlarınız için Kocaeli’de bulunan hukuk büromuza başvurabilir veya iletişim kısmında yer alan bilgilerimizden bize ulaşabilirsiniz.