Mirasta Denkleştirme (Mirasın İadesi) Nedir?
Miras bırakanın, ölmeden önce yasal mirasçılarından herhangi birisine kazandırıcı bir işlem tesis etmiş olması durumunda, lehine kazandırıcı işlem tesisi edilen mirasçı, denkleştirme borçlusu olur ve diğer mirasçıların buradaki paylarını talep etmesi durumuna Mirasta Denkleştirme (Mirasta İade) ismi verilmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki bunu talep edecek yasal mirasçının, mirasın reddi, mirastan çıkarma gibi sebeplerle mirasçılık sıfatını kaybetmemiş olması gerekmektedir.
Yukarıdaki paragrafımızdan da anlaşılacağı üzere Mirasta Denkleştirme için …. Şart aranmaktadır. Bu şartlar kısaca şöyledir;
1-Miras bırakanın ölmeden önce yapmış olduğu bir kazandırıcı işlem bulunmalı ve bu işlem karşılıksız olmalıdır, (bağışlama gibi)
2-Bu kazandırıcı işlem yasal mirasçılardan herhangi biri veya birileri adına yapılmış olmalı,
3-Kazandırıcı şilem miras bırakanın mal varlığından olmalıdır,
4-Bu işlem ile diğer mirasçılar hak kaybına uğramış olmalıdır.
Denkleştirme Davası Nedir?
Davayı açabilecek kişiler, miras bırakanın ölmeden önce karşılıksız bir şekilde kazandırıcı işlem sağladığı mirasçıların dışında kalan yasal yasal mirasçılarıdır. Açılacak davaya mirasta denkleştirme veya mirasın iadesi denmektedir. Yetkili mahkeme miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemeleridir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk mahkemeleridir. Mirasçılardan herhangi birisi bu davayı açabilecektir. Davanın açılması için hak kaybına uğrayan yasal mirasçılarının hepsinin ortak bir karar ile dava açmasına gerek yoktur. Ancak mirasçılardan bir tanesinin dava açmış olması diğerlerine hak kazandırmayacaktır. Denkleştirme alacağı yalnızca dava yoluna başvuran davacılar açısından hüküm ve sonuç doğuracaktır.
Denkleştirme Davası Şartları Nelerdir?
–Miras bırakan tarafından yasal mirasçılardan herhangi biri veya birilerine karşılıksız (ivazsız) bir işlem sağlanmış olması gerekir,
–Miras bırakan tarafından sağlanan bu işlem sırasında açık bir şekilde yapılan işlemin denkleştirmeye tabi olmadığı belirtilmemiş olmalıdır, (Bu konuda miras bırakanın sessiz kalması yapılan işlemin denkleştirmeye tabi olmasına neden olur.)
–Karşılıksız ve yasal mirasçı adına yapılan kazandırıcı işlem, miras bırakanın malvarlığından olmalıdır,
–Kazandırıcı işlem olağan giderlerden olmamalıdır, (eğitim, sağlık giderleri gibi)
–Miras bırakanın, yasal mirasçısı lehine tesis ettiği kazandırıcı işlem diğer yasal mirasçılarını hak kaybına uğratmalıdır,
–Mirasın intikalinden sonra 10 yıllık zamanaşımı süresinde dava açılmalıdır,
–Miras bırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesine başvuru yapılmalıdır.
Mirasta Denkleştirme Hesabı Nasıl Yapılır?
Karşılıksız işlem sonrası hak kaybına uğrayan diğer yasal mirasçılardan denkleştirme talebinde bulunanlar yönünden kayıpları davada belirlenir. Değerler belirlenirken dava tarihindeki değerler üzerinden bir inceleme ve hesaplama yapılacaktır. Hesaplamalar bilirkişi marifeti ile sağlanacaktır. İncelemelerin ardından tüm şartların varlığı halinde hakim denkleştirme borçlusu davalıya mirası aynen iadesi veya belirlenen değerini terekeye iade etmesine yönelik karar verebilecektir. Burada alınan karar sonrası davalıya seçimlik hak sunulmaktadır. Davalı bu durumda ya denkleştirmeye tabi malvarlığını terekeye iade etmeli veya mahkemece belirlenen değeri terekeye iade etmelidir.
Tenkis ile Denkleştirmenin Farkları Nelerdir?
Tenkis davası, kanun tarafından saklı payları bulunan yasal mirasçıların, miras bırakanın ölüme bağlı yapmış olduğu tasarrufların yasal sınırlar içerisinde paylaşılmasını sağlayan bir dava türüdür. Yani anlaşılacağı üzere tenkis davası miras bırakanın ölüme bağlı tasarruflarının saklı paylı mirasçılarının hakkını zedeleyecek şekilde düzenlenmesi durumunda saklı paylı mirasçıların, paylarını alabilmek için açılan bir davadır. Denkleştirme davaları ise yukarıda ayrıntılı bahsetmiş olduğumuz üzere miras bırakanın ölmeden önce yapmış olduğu tasarrufları için, saklı paya bakılmaksızın yasal mirasçıların açabildiği bir davadır. Denkleştirme konusu Türk Medeni Kanunu 669 vd. hükümlerinde yer alırken Tenkis konusunu ilişkin hükümler yine aynı kanunun 557 vd. maddelerinde yer almaktadır.
Mirasta Denkleştirme Yargıtay Kararları
Karar 1:
YARGITAY 1. HUKUK DAİRESİ E: 2021/1624 K: 2021/5973 K.T.: 25.10.2021
“…Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil, denkleştirme, tenkis davası sonunda, yerel mahkemece davanın reddine ilişkin verilen karara karşı davacının istinafı üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar davacı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla, dosya incelendi, Tetkik Hakimi …’ün raporu okundu, gereği görüşülüp düşünüldü;
…. Somut olaya gelince; mahkemece ehliyetsizlik iddiasıyla ilgili Adli Tıp Kurumu Dördüncü İhtisas Kurulundan sadece 8 nolu bağımsız bölümün temlik tarihi olan 01.04.1997 tarihi itibariyle rapor alınmak suretiyle sonuca gidilmiş olup, diğer dava konusu 16 nolu bağımsız bölüm yönünden ise temlik tarihi olan 23.12.2008 tarihinde mirasbırakanın ehliyetli olup olmadığı hususunda Adli Tıp Kurumundan rapor aldırılmadan, kanaat yoluyla murisin ehliyetli olduğu kabul edilerek sonuca gidilmiş olması doğru olmadığı gibi, davacı, dava dilekçesinde terditli olarak dava konusu 8 ve 16 nolu bağımsız bölümler yönünden TMK’nın 669 vd. maddeleri uyarınca mirasta denkleştirme isteğinde bulunduğu halde, dava konusu edilen bu istek bakımından HMK’nın 297. maddesi gereğince olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmamış olması da isabetsizdir….”
Karar 2:
YARGITAY 1. HUKUK DAİRESİ E: 2020/2428 K: 2021/4390 K.T.: 20.09.2021
“…Bilindiği üzere 4721 sayılı TMK’nın 669. maddesinde; “Yasal mirasçılar, mirasbırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Somut olayda; mirasbırakan tarafından temlik, bağış suretiyle yapıldığına göre bu kazandırmaların miras payına mahsuben verilmediği ve mirasbırakanın kendisini iadeden muaf tuttuğunu ispat yükü davalı tarafa aittir. Ne var ki, mahkemece anılan husus gözardı edilerek ispat yükü davacıda sayılmak suretiyle yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olmuştur.
Hal böyle olunca; davacının terditli talebi olan mirasta denkleştirme isteği hususunda TMK’nın 669 vd. maddeleri uyarınca gerekli araştırma ve inceleme yapılarak sonucuna uygun karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeyle yetinilerek yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir….”
Kocaeli’de Denkleştirme Davaları
Kocaeli İzmit’te bulunan ancak Türkiye’nin dört bir yanında bulunan ortaklıkları ve iş birliği sayesinde sınır ve süre tanımaksızın hukuki sorunlarınızla ilgilenen ofisimizde Miras Hukuku alanında uzman avukatlar ile iletişime geçerek mirasta denkleştirme (mirasın iadesi) davası konusunda hukuki destek alabilirsiniz.