Kamu Görevinden Çıkarma (İhraç)
Kamuda çalışan bir personel için, göreve geri dönmemesi üzerine verilen karara kamu görevinden çıkarma işlemi denmektedir. Halk arasında kamu görevinden ihraç olarak da bilinen idari işlem sonrası, ilgili personel artık aksi bir karar verilene kadar görevinde çalışamayacaktır. Kamu görevlisi dediğimizde aklımıza polis, öğretmen, asker gibi çeşitli devlet memurları gelmektedir. Bunun yanında kamuda çalışan öğretim görevlisi, ve diğer personeller de kamu görevlisi olarak anılmaktadır. Devlet memurları kanunun yanında çeşitli kamu kurum ve kuruluşların kendilerine özgü yönetmelikleri ve bu bağlamda görevden çıkarmaya ilişkin belirlenmiş kriterler mevcuttur. Biz bu yazımızda kısaca genel kanun olan Devlet Memurları kanunu (657 sayılı kanun) çerçevesinde kamu görevinden çıkarma işlemini ele alacağız.
Devlet Memurluğundan Çıkarma
657 sayılı yasanın 125/E bendinde yer alan düzenleme ile hangi durumlarda devlet memurluğu görevinden çıkarma işlemi uygulanacağı belirlenmiştir. Bu kapsamda kanun sınırlayıcı şekilde kriterler belirlemiş olup kanunda sayılanlar yorum yoluyla genişletilemeyecektir. İlgili kanun metninde devlet memurluğundan çıkarma işlemini gerektirecek şartlar şu şekilde sıralanmıştır.
E – Devlet memurluğundan çıkarma : Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır.
Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,(1)
b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,
c) Siyasi partiye girmek,
d) Özürsüz olarak (…)(2) bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,
e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
f) (Değişik: 13/2/2011 – 6111/111 md.) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,
ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,
j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,
k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.
l) (Ek: 3/10/2016 – KHK-676/75 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/61 md.) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.
İhraç Ne Demek?
Halk dilinde yaygınca kullanılan ihraç kelimesi ile aslında kışça kamu görevinden ve devlet memurluğundan çıkarma işlemi anlatılmak istenmektedir. İhraç kelime anlamı; ; “dışarıya atma, dışarıya gönderme” olarak kullanılmaktadır. Burada kamu görevinden ihraç edilmek tamlaması ile aslında kamu görevinden çıkarılmak tasvir edilmektedir.
Kamu Görevinden Çıkarma İptal Davası
Devlet memurluğundan veya kamu görevinden çıkarılma işlemi bir idari işlemdir. İdari işlemler idare mahkemesinin denetimi altında olduğundan verilen karara karşı iptal davası açılabilecektir. Açılan davalarda özellikle usul incelemesi iyi yapılmalıdır. Zira devlet memurluğundan çıkarma işlemi belirli bir usul şartlarına bağlanmış, savunma alınmadan ve belirli aşamalardan, kurullardan geçmeden bu cezanın verilemeyeceği öngörülmüştür. Dolayısı ile bazı idarelerde bu usule aykırı şekilde hareket edildiği görülmekle öncelikle alanında uzman avukat tarafından usuli incelemeler yapılması gerekmektedir. Daha sonra da işin esasına inilerek ölçülü bir değerlendirme yapılıp yapılmadığı ve daha az cezayı gerektirecek yaptırımın neden tercih edilmediği soruları açıklığa kavuşturulmalıdır.
Kamu görevinden çıkarma iptal davası özenle ve dikkatli bir şekilde alanında uzman bir avukat tarafından takip edilmeli ve dava kesinlikle duruşmalı olarak açılarak, dilekçede bahsedilen hususlar, heyet önünde bir kez daha dile getirilmelidir. Bu nedenlerden dolayı, tüm hayatı etkileyecek bir işlemin iptaline ilişkin bu davaları alanında uzman bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz.
Kamu Görevinden Çıkarma Yürütmenin Durdurulması
Devlet memurluğundan çıkarma veya kamu görevinden ihraç durumunda açılacak olan iptal davasında kesinlikle yürütmenin durdurulması talep edilerek, bu hususta idare mahkemesinin ivedilikle karar vermesi talep edilmelidir. Yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde uzayan yargılama süreçleri boyunca ilgili kişi görevine aynen devam edebilecek ve hak kaybına uğramayacaktır. Yürütmenin durdurulması talebinin reddi halinde ise hızlı bir şekilde karar istinaf edilerek bir üst mahkeme tarafından denetlenmesi sağlanmalıdır.
Kamu Görevinden İhraç Sonrası Göreve İade
Açılan iptal davası sonucunda, kamu personelinin görevine iade kararı verilmesi halinde, son bulunduğu görev tanımı ve yeri dikkate alınarak personel derhal göreve başlatılmalıdır. İade kararının verilmesi ile birlikte kamu görevlisinin varsa zararlarının da hesaplanarak kendisine ödenmesine karar verilecektir. Burada hangi hakların talep edilerek alınabileceği dilekçede ayrıntılı şekilde yer almalıdır, aksi takdirde talepte bulunmayan bir alacak için mahkeme ödenmesine karar vermeyecektir.
Not: Ayrıca sıkça okunan İdari İşlemin İptali Davası başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.