Haksız olarak işten çıkarıldığını düşünen ve aşağıda sayacağımız şartları sağlayanlar 4857 Sayılı İş Kanunu’nun sağlamış olduğu güvence çerçevesinde işe iadeleri ile birlikte bir takım haklarını talep edebilecekleri davaya, işe iade davası denmektedir.
İşe iade davası ve dava sonrası işleyen sürece göz atmadan önce işten çıkarma kodlarının ne anlama geldiğini incelemekte fayda olacaktır. Zira işten çıkarma kodları tüm aşamaları etkileyecek önemli bir bildirim şeklidir
İşten Çıkış Kodları:
İşverenin, resmi makamlara iş akdinin sonlanmasına ilişkin nedenleri bildirim zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunluluk kapsamında iş akdinin sonlanması sebeplerine bazı kod numaraları verilmiştir. Bildirim yapılan iş akdinin sonlanmasına ilişkin kod, özellikle işe iade davası açacak kişiler için önem arz etmektedir. İşten çıkış kodu işten çıkış sebebini, uyuşmazlık oluşturacak sebebi, hangi tarafın isteği ile hangi nedene dayanarak feshin gerçekleştiğine ilişkin bilgileri kısa sürede elde etmemizi sağlayacaktır. Bununla birlikte dava öncesi zorunlu arabuluculuk ve dava sürecinde de, işten çıkış koduna karşılık gelen fesih nedeni doğrultusunda yargılama yapılacaktır. Önemli İşten çıkış kodları şu şekildedir;
- Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi (01)
- Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (02)
- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) (03)
- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi (04)
- Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi (05)
- Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle sona ermesi (08)
- Malulen emeklilik nedeniyle sona ermesi (09)
- Ölüm nedeniyle sona ermesi (10)
- İş kazası sonucu ölüm nedeniyle sona ermesi (11)
- Askerlik nedeniyle sona ermesi (12)
- Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle sona ermesi (13)
- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması nedeniyle sona ermesi (14)
- Toplu işçi çıkarma nedeniyle sona ermesi (15)
- Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer iş yerine nakli (16)
- İş yerinin kapanması nedeniyle sona ermesi (17)
- İşin sona ermesi nedeniyle fesih (18)
- Statü değişikliği (21)
- Diğer nedenler (22)
- İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih (23)
- Sağlık nedeniyle fesih (24)
- İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih (25)
- Disiplin kurulu kararı ile fesih (26)
- İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih (27)
- Sağlık nedeni ile fesih (28)
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih (29)
- 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih (32)
- Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi (33)
- İş yerinin devri, işin veya iş yerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih (34)
İşe İade Davası Şartları
4857 Sayılı İş Kanunu’nda belirtilen şartların gerçekleşmesi durumunda kişi İş Mahkemelerinde görülecek (İş Mahkemesi’nin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi, İş Mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.) bir işe aide davası açabilecektir. Burada amaç, iş akdinin feshedilmesinin haklı bir sebebe dayanmayarak işçinin haklarının gasp edildiğinin tespiti ile işe iade kararı verilmesini sağlamak ve kişinin hak ettiği işe veya alacaklara ulaşmasını sağlamaktır.
İşe iade hükümlerinden faydalanabilmek için gerekli şartlar;
–İlgili işyerinde en az 30 işçi çalışıyor olması,
–Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması,
–Feshin geçerli bir sebebe dayanmaması,
–İş sözleşmesi feshedilen işçinin bağlı çalışma süresi en az 6 ay olması,
–İşçinin, işveren vekili statüsünde bulunmaması,
–Fesih tarihinden itibaren 1 ay içerisinde arabuluculuğa başvurulması, gerekmektedir. (Arabuluculukta anlaşamama olması durumunda; Arabuluculuk son anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde dava açılmalıdır.).
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
İş sözleşmesini feshetmek isteyen işveren, feshi yazılı olarak bildirmeli ve bu yazılı bildirimde feshin gerekçesini açık bir şekilde göstermelidir. Ayrıca feshe bağlı olarak ortaya çıkan tüm ödemeleri işçiye ödemekle yükümlüdür. İş sözleşmesinin neden belirtilmeksizin veya belirtilen nedenin gerçeği yansıtmaması durumlarında da yukarıda sayılan şartların gerçekleşmiş olmasıyla birlikte işe iade hükümlerinden faydalanabilmek için dava açılabilecektir.
İşçinin, işverenin kontrolünde görmüş olduğu işlerin herhangi bir makama bildirilmeksizin görülmesi durumunda; İşe başlangıç, işten çıkış tarihleri ile birlikte fesih nedeni bilinemeyeceğinden öncelikle işçi tarafından “HİZMET TESPİTİ” davası açılması gerekmektedir. Açılacak olan hizmet tespiti davası ile resmi makamlara bildirilmeyen iş ilişkisi ispat edildikten sonra işe iade hükümlerinden veya işçilik alacakları hükümlerinden faydalanılabilecektir.
Yukarıda bahsedilen şartların gerçekleşmesi durumunda, haksız nedenle iş akdinin sonlandırıldığını düşünen işçi, arabuluculuk aşamasında herhangi bir anlaşmaya varılamaması durumunda süresi içerisinde dava açmalıdır. Aksi takdirde işe iade hükümlerinden faydalanma hakkı zamanaşımına uğrayacaktır. İşe iade talebi ile birlikte; boşta geçen zaman ücretinin 4 ay üzerinden hesaplanarak ve işverenin mahkemenin kararına rağmen işe başlatmaması durumunda ödemesi gereken 8 aya kadar olan tazminat da talep edilebilecektir.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşe iade davasının işçi lehine sonuçlanması durumunda, yukarıda bahsedilen ve talep edilen tazminat ve ödenmesi gereken tutarlarla birlikte işçinin işe iadesine karar verilir. Anılan kararın kesinleşmesiyle birlikte 10 gün içerisinde işçi, işverene mahkeme kararı doğrultusunda işe başlamaya hazır olduğunu bildirir.
İşveren bu durumda 30 gün içerisinde, başvuran işçiyi işe başlatmak veya mahkemenin hükmettiği işe başlatmama tazminatını ödemelidir. Ancak uygulamada çoğunlukla görüldüğü üzere işveren işçiyi işe başlatmamakta ve işe başlatmama tazminatını da ödememektedir. Bu durumda muaccel hale gelen alacaklar için icra takibi yoluna başvurularak alacaklar tahsil edilebilecektir.
İşe İade Davasında Yetkili Ve Görevli Mahkeme
Öncelikle belirtmek gerekir ki işe aide davalarında davacı iş akdi feshedilmiş işçi, davalı ise iş akdini fesheden işveren/lerdir. Bu davada görevli mahkeme iş mahkemesidir. Ancak iş mahkemesi kurulmamış yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri iş mahkemesi sıfatıyla davaya bakmaktadır. Yetkili mahkeme ise davalının yani işverenin yerleşim yeri veya işçinin işini yaptığı işyerinin bulunduğu yer mahkemesidir.
İşe İade Davası Temyiz Süresi Ne Kadar Sürer?
İlk derece mahkemesinin işe iade kararı istinaf ve temyiz yolu açık olmak üzere verilmektedir. Verilen kararı işveren tarafın istinaf ve temyiz etmesi muhtemeldir. Çünkü amaç genelde süreci uzatmaya çalışmaktır. Dava kesinleşinceye kadar işe iade hükümleri uygulanamayacağından kesinleşme beklenmek zorundadır. Bu süre de yaklaşık olarak 1-3 yıl arasını bulmaktadır.
Uyarı!
İşe iade davaları, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nu hükümlerinin geçerli olduğu, mahkemelerde görüldüğünden bu süreçte kesinlikle bir avukat yardımı alınması gerekmektedir. Özellikle son yapılan değişikliklerle birlikte telafisi mümkün olmayan yeni usul kuralları getirilmiştir. “Usul esastan önce gelir” ilkesi doğrultusunda hareket eden hukuk davalarında yapılacak bir usul hatası ile hak kaybına uğrama ihtimali yüksektir.
Bunun için alanında uzman avukatlarımız ile iletişime geçebilirsiniz. Lütfen yukarıda vermiş olduğumuz bilgilerin genel nitelikte bilgiler olduğunu ve her olayın somut özelliklerine göre farklılıklar ortaya çıkabileceğini unutmayınız.
Kocaeli’de İşe İade Davaları
Kocaeli ilinde bulunan avukatlık ofisimize gelerek işe iade süreciyle ilgili bilgi alabilirsiniz. İş Hukuku alanında uzman avukatlarımıza danışabilirsiniz. Kocaeli/İzmit bölgesinde değilseniz, iletişim kısmında yer alan mail adresimiz ve telefon numaramız ile avukatlarımızla irtibata geçebilirsiniz.
Not: Ayrıca sıkça okunan işçi alacakları ve tazminatlar ve Borca İtiraz Dilekçe Örneği başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
İşe İade Davası Örnek Yargı Kararları
YARGITAY 15. HUKUK DAİRESİ Esas N: 2021/1317
Karar Numarası: 2021/367
Karar Tarihi: 22.02.2021
Yüklenici işçisinin hizmet akdinin feshi sonrasında işveren ve yüklenici aleyhine açtığı işe iade davasında davanın işçi lehine sonuçlandığı, işe iade edilmeme halinde de bir bedel ödenmesine karar verildiği ve işçinin işe iade edilmemesi nedeniyle işverenin işçiye bu bedeli ödediği anlaşılmaktadır.
İşçinin hizmet akdini yüklenici ile imzalamasına rağmen, iş yerinin işverene ait olması nedeniyle işçinin işe iadesinin işveren ve yüklenici birlikte gerçekleştirmek zorundadır. İş verinin kabulü olmadan yüklenicinin işçiyi iade etmesi mümkün değildir. Ayrıca İş Mahkemesince işveren ve yüklenici müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. Taraflar arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesinde bu hususu düzenleyen bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu durumda işçinin işe iade edilmemesi nedeniyle işçiye ödenen bedelden tarafların yarı yarıya sorumlu tutulmaları gerekir. Uyuşmazlığın yukarıdaki ilke çerçevesinde çözüme kavuşturulması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
YARGITAY 15. HUKUK DAİRESİ Esas N: 2021/1309
Karar Numarası: 2021/208
Karar Tarihi: 15.02.2021
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.Dava, rücuen tazminat istemine ilişkindir.Dava dışı işçinin açtığı işe iade davası kabul edilmiş, işe iade edilmemesi halinde tazminat ödenmesi ve bu tazminattan davalı ve davacının birlikte sorumlu olduklarına hükmedilmiştir. İş akdinin feshedildiği sırada davalı ile davacı arasında hizmet alım sözleşmesi bulunduğu, işin davacıya ait iş yerinde davalı tarafından yerine getirildiği, mahkemenin işe iade kararının işin niteliği gereği, ancak davacıya ait iş yerinde gerçekleştirilebileceği, ayrıca müteselsilen sorumluluğa karar veren mahkeme hükmü nazara alındığında dava dışı işçiye ödenen işe iade tazminatından davalının yarı oranında sorumlu olduğunun kabulü gerekir.
Bu gerekçeyle işe iade için ödenen bedelle ilgili davanın kısmen kabulüne karar verilmesi gerekirken, tamamının kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya iadesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 15.02.2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
İşe İade Davası Dilekçe Örneği
İşe iade süreciyle ilgili haklarını aramak isteyen işçiler için usule uygun şekilde hazırlanmış bir işe iade davası dilekçe örneği, dava sürecinin en kritik belgelerinden biridir. Dilekçede; fesih tarihine, iş yerindeki pozisyona, işten çıkarma gerekçesine ve arabuluculuk sürecine dair bilgilere yer verilmesi gerekir. Bu örnek dilekçeler, işçilerin haklarını etkili biçimde savunabilmesi için yol gösterici nitelik taşır.