İşçi Alacakları Ve Tazminatlar
İşçilerin, işçi alacakları için iş akdi çerçevesinde işveren ile anlaşmaya varacakları alacaklarla birlikte, kanundan doğan alacaklarını zamanaşımı süresi dolmadan talep etme hakları bulunmaktadır. Ayrıca iş akdinin sonlandırılması ve aşağıda bahsedilecek şartların oluşması halinde işçi, işverenden tazminat talep edebilecektir. Öncelikle işçinin, işverenden ne tür konularda alacak hakkı olabileceğine kısaca göz atmak gerekirse;
Sözleşmede belirtilen ücret, yemek yardımı, gıda yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, aile yardımı, çocuk yardımı, taşıt yardımı, devamlı ödenen primler, bayram ikramiyesi, genel tatil ücreti, hafta tatili ücreti, hastalık yardımı, doğum yardımı, ölüm yardımı, iş elbisesi, koruyucu malzeme bedelleri vb. ücret alacaklarını iş akdinin imkan verdiği ölçüde talep edebilecektir. Ancak burada önemli olan işçi ücret alacaklarının ne zamandan itibaren muaccel hale geldiği yani ne zamandan itibaren talep edilebileceği ve ne kadar süreyle talep edilebileceğidir.
İşçiler, işverenin iş akdini haksız yere feshetmesi sonucu bir takım tazminatları talep etme hakkına sahip olacaklardır. Bunlardan bazılar şöyledir; ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, kötü niyet tazminatı, sendikal tazminatlar, eşit davranmama tazminatı gibi tazminat türleri bulunmaktadır. Şimdi işçi ücret alacaklarına ve tazminatlara daha yakından bakalım:
A)İşçi Alacakları
1)Ücret Alacakları
İş Hukukunda, işçinin en temel haklarından birisi emek verdiği işin karşılığı olan ücretleri tam olarak almaktır. Ancak işverenler tarafından ücretlerin tam ve zamanında ödenmediği durumlar olmaktadır. Bu durumlarda işçi, ücret alacağının muaccel olduğu andan itibaren işleyecek 5 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde dava yoluyla alacaklarını talep edebilecektir. 5 yıllık zamanaşımını geçen ücret alacakları talep edilemeyecektir. Ücret alacaklarının talep edilebilmesi için iş akdinin sonlandırılmış olmasına gerek yoktur. Önemli olan hak edilmiş bir ücret alacağının var olması ve 5 yıllık zamanaşımı süresini geçmemiş olmasıdır. Mahkeme eğer ki ücret alacağına hükmederse davanın açıldığı tarihten itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı ile birlikte işçiye ödenmesine karar verecektir. Dava açılabilmesi için arabuluculuk şartının gerçekleşmesi ve anlaşamama sonucuna ulaşılması gerekmektedir. Dava aşamasında işçi ücreti almadığını ispat ile zorunlu değildir ancak işveren ücrete ilişkin ödemenin yapıldığı iddiasında ise iddiasını ispatla mükelleftir.
2)Fazla Çalışma Ücreti Alacakları
İşçi, işveren ile aralarında imzalanan iş akdinde belirtilen çalışma saatlerinden fazla çalıştığı zaman, fazla çalışmasının karşılığı olan ücretler ödenmelidir. İş Kanunu çerçevesinde sözleşmeyle belirlenebilecek en fazla çalışma süresi haftalık 45 saat olacaktır. Ancak taraflar haftada 45 saatten daha az bir süre konusunda anlaşabileceklerdir. Haftada 45 saatlik bir anlaşma sonrası işçinin her 1 saat fazla çalışma ücreti %50 fazlasıyla ödenmesi gerekmektedir. Yani 45 saatin üzerine 4 saat fazla çalışan bir işçiye 6 saate tekabül eden ücret ödenmelidir. Haftalık 45 saatin altında olan iş sözleşmelerinde 45 saate kadar ki fazla çalışmalarda %25 fazlasıyla ücret ödenmelidir. Yani bu durumda 4 saatlik fazla çalışma için 5 saate tekabül eden ücret ödenmelidir.
Belirtilen ücretler fazla çalışmanın yapılmış olmasıyla birlikte muaccel hale gelecektir. Hak edilen fazla çalışma ücreti alacaklarının, işveren tarafından ödenmemsi durumunda dava yoluna gidilerek alacaklar talep edilebilecektir. Zamanaşımı süresi fazla çalışma ücretinin muaccel olduğu anadan itibaren 5 yıldır. Dava sonucu işçi lehine verilecek kararda dava tarihi/arabuluculuk başvuru tarihi/ihtar tarihi başlangıç alınarak mevduata uygulanan en yüksek faizle birlikte hükmedilecektir. Dava sürecinde, fazla çalışma yapıldığına ilişkin ispat yükü işçide iken fazla çalışmanın karşılığı olan ücretin ödendiğine ilişkin ispat yükü işverendedir.
3)Ulusal Bayram Ve Genel Tatili Ücreti Alacakları
Ulusal bayram ve tatil günlerinde işçi çalışmasa dahi çalışmış gibi ücret ödenmelidir. Söz konusu günlerde çalışma yapılması durumunda bir günlük fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Yani ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçi, çalıştığı her tatil günü için 2 günlük ücrete hak kazanacaktır.
İşveren tarafından bahsedilen ücretlerin ödenmemesi durumunda, alacağın muaccel olduğu anadan itibaren 5 yıl içerisinde dava yolu ile talep edilebilecektir. Yargılama sonucunda işçi lehine verilecek kararda dava tarihi/arabuluculuk başvuru tarihi/ihtar tarihi başlangıç alınarak mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesine hükmedilecektir. Dava sürecinde, ulusal bayram ve genel tatil gününde fazla çalışma yapılmasına rağmen hak edilen ücretin ödenmediğini ispat yükü işçidedir.
4)Yıllık İzin Ücreti Alacakları
Her işçinin kıdem yılına oranla işverenden talep edebileceği yıllık izin hakkı bulunmaktadır. Yıllık ücretli izin hakkına kavuşabilmek için en az 1 yıl çalışılmış olması gerekmektedir. Deneme süreleri çalışma süresine dahil edilecektir. Yıllık ücretli izin hakkı;
–1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) 14 günden,
–5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar için 20 günden,
–15 yıldan (dahil) fazla olanlar için 26 günden, az olamaz.
Belirli yaşlara ve özel nitelikli bazı işlere ilişkin izin süreleri değişkenlik gösterebilecektir. Ayrıca yıllık izin süreleri iş akdi ile artırılabilecekken azaltılamayacktır. İşte yukarıda belirtilen yıllık ücretli izine hak kazanan ancak var olan hakkını tam olarak kullanmayan işçi, yıllık ücretli izin hakkından kullanmadığı kısımların ücretini işverenden talep edebilecektir. Diğer ücret alacaklarından farklı olarak yıllık izin ücreti alacakları iş akdinin sonlanması ile birlikte muaccel hale gelecektir. Dolayısıyla ücretlerin işverenden talep edilebilmesi için öngörülen 5 yıllık zamanaşımı da iş akdinin sonlanmasıyla birlikte başlayacaktır. Yargılama sonucunda işçi lehine verilecek kararda dava tarihi/arabuluculuk başvuru tarihi/ihtar tarihi başlangıç alınarak yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilecektir. Dava süresince ispat yükü işverene aittir.
B)Tazminat Davaları
1)Kıdem Tazminatı
Öncelikle işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için gerekli şartlara bakarsak;
–Aynı işverene bağlı şekilde çalışma süresinin en az 1 yıl olması.
–İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle sonlandırılması,
–İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle sonlandırılması,
–Erkek işçinin askerlik görevi nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırması,
–Kadın işçinin evlenmesinden dolayı 1 yıl içerisinde başvurması,
–Emeklilik şartlarının sağlanmış olması,
–İşçinin ölümü nedeni ile iş sözleşmesinin sonlanması, durumlarında kıdem tazminatı işveren tarafından ödenmek zorundadır. Ancak işveren tarafından hak edilen kıdem tazminatının ödenmemesi halinde dava yolu ile talep edilebilecektir. Arabuluculuk şartı bulunan davalarda, arabuluculuğa başvurulması ve anlaşamama olması durumunda dava açılabilecektir. İşçi lehine verilecek kararda fesih tarihinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz ile birlikte ücretin ödenmesine karar verilecektir. Dava süresince ispat yükü işverene ait olacaktır.
2)İhbar Tazminatı, Kötüniyet Tazminatı, Sendikal Tazminatlar Ve Eşit Davranmama Tazminatları
Olmak üzere çeşitlilik arz eden tazminat türleri bulunmaktadır.
Uyarı!
İşçi alacakları davaları, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nu hükümlerinin geçerli olduğu, mahkemelerde görüldüğünden bu süreçte kesinlikle bir avukat yardımı alınması gerekmektedir. Özellikle son yapılan değişikliklerle birlikte telafisi mümkün olmayan yeni usul kuralları getirilmiştir. “Usul esastan önce gelir” ilkesi doğrultusunda hareket eden hukuk davalarında yapılacak bir usul hatası ile hak kaybına uğrama ihtimali yüksek olduğundan alanında uzman avukatlarımız ile iletişime geçebilir ve kendinizi güvende hissedebilirsiniz. Lütfen yukarıda vermiş olduğumuz bilgilerin genel nitelikte bilgiler olduğunu ve her olayın somut özelliklerine göre farklılıklar göstereceğini unutmayınız.
Kocaeli’de İşçi Alacakları Ve Tazminatlar
Kocaeli ilinde bulunan avukatlık ofisimize gelerek KOCAELİ’de işçi ücret alacakları ve tazminat süreçleriyle ilgili bilgi alabilir, işçi alacakları alanında uzman avukatlarımıza danışabilirsiniz. Kocaeli/İzmit bölgesinde değilseniz, iletişim kısmında yer alan mail adresimiz ve telefon numaramız ile avukatlarımızla irtibata geçebilirsiniz.
Not: Ayrıca mevcut konumuzla ilişkili ve dikkatinizi çekeceğini düşündüğümüz İşe İade Davası ve İşe İade Süreci başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Comments (1)
Son zamanlarda incelediğim en iyi yazı olmuş başarılar dilerim
Yoruma kapalı.