Basit Yargılama Usulüne İlişkin Anayasa Mahkemesi İptal Kararı
Anayasa Mahkemesi tarafından Ceza Muhakemesi Kanununa sonradan eklenen geçici 5. Maddenin (d) bendinde yer alan “…hükme bağlanmış…” ibaresinin basit yargılama usulü yönünden Anayasaya aykırı olduğundan iptaline karar verilmiştir. Bu karar 16 Mart 2021 tarihli 31425 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Bu iptal kararı ile birlikte basit yargılama usulünün uygulama kapsamında bir takım değişiklikler meydana gelmiştir. Geçici 5. Maddenin (d) bendinin iptal öncesi hali şu şekildedir: “1/1/2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmaz.”
Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde Anayasa’nın 38. Maddesinde düzenlenen suçta ve cezada kanunilik ilkesine değinmiş; lehe kanunun uygulanması ilkesinden bahsetmiştir.
“28. İtiraz konusu kural belirli bir tarih itibarıyla hükme bağlanmış dosyalarda basit yargılama usulünün uygulanamayacağını öngörmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere Kanun’un 251. Maddesinin (3) numaralı fıkrası basit yargılama usulünün uygulanması sonucunda mahkumiyet kararı verildiği takdirde verilecek sonuç cezada dörtte bir oranında indirim yapılmasını öngörmektedir. Buna göre itiraz konusu kural yargılama aşamasında olup henüz kesinleşmiş hükümle sonuçlanmamış, dolayısıyla yeni yargılama usulünün uygulanabileceği dosyalarda ceza miktarı üzerinde fail lehine etkisi olan basit yargılama usulünün belirli bir tarih itibarıyla hükme bağlanmış dosyalarda uygulanmamasını öngörmek suretiyle Anayasa’nın 38. Maddesini ihlal etmektedir. Kuralın bu niteliği ve yargılama üzerindeki etkisi dikkate alındığında Anayasa Mahkemesinin 25/6/2020 tarihli ve E.2020/16 K.2020/33 sayılı kararında ulaştığı sonuçtan ayrılmayı gerektirir bir durum söz konusu değildir.”
Ayrıca kararda, madde metninde geçen “…kesinleşmiş…” ibaresi Anayasa’ya uygun bulunarak iptal edilmemiştir. Bu karar oy çokluğuyla verilmiş olup karşı oy yazısında; lehe hükümlerin kesinleşmiş dosyalara uygulanmayacağına dair bir ceza hukuku prensibi bulunmadığına, kişilerin daha az ceza almasını sağlayacak bir kuralın kesinleşmiş dosyalarda uygulanmamasının hukuk devletinin gereklerinden olan adil ve hakkaniyete uygun yargılama ilkesiyle bağdaşmadığına değinilmiştir.
İptal kararının yürürlüğe girmesiyle birlikte 01/01/2020 tarihi itibarıyla kesinleşmiş dosyalar haricinde diğer şartları taşıyan tüm dosyalarda basit yargılama usulünün uygulanması mümkün hale gelmiştir.
Kararın tamamını incelemek için tıklayınız.
Ayrıca kararda atıf yapılan 25/6/2020 tarihli ve E.2020/16 K.2020/33 sayılı kararı buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.